Cel projektu: wzmocnienie odporności na zagrożenia związane ze zmianami klimatu w nizinnych ekosystemach leśnych.

Cele uzupełniające:

• odbudowa cennych ekosystemów naturalnych, a tym samym pozytywny wpływ na ochronę różnorodności biologicznej;
• ocena skutków przyrodniczych wykonywanych zadań realizowana poprzez prowadzenie monitoringu porealizacyjnego wybranych zadań adaptacyjnych.

Podejmowane działania były ukierunkowane na zapobieganie powstawaniu lub minimalizację negatywnych skutków zjawisk naturalnych takich jak: niszczące działanie wód wezbraniowych, powodzie i podtopienia, susza i pożary.

Okres realizacji: 2016 - 2023 r.

Beneficjent: Państwowe Gospodarstwo Leśne Lasy Państwowe przy wsparciu Centrum Koordynacji Projektów Środowiskowych jako jednostki realizującej projekt (JRP).

W ramach projektu realizowane zostały inwestycje związane z:

• budową, przebudową, odbudową i poprawą funkcjonowania zbiorników małej retencji, wraz z niezbędną infrastrukturą umożliwiającą czerpanie wody do celów przeciwpożarowych przez jednostki PSP;
• budową, przebudową, odbudową i poprawą funkcjonowania małych urządzeń piętrzących w celu spowolnienia odpływu wód powierzchniowych oraz ochrony gleb torfowych;
• adaptacją istniejących systemów melioracyjnych do pełnienia funkcji retencyjnych z zachowaniem drożności cieku dla ryb;
• przeciwdziałaniem nadmiernej erozji wodnej – np. poprzez zabezpieczanie brzegów i stoków;
• przebudową i rozbiórką obiektów hydrotechnicznych niedostosowanych do wód wezbraniowych (mostów, przepustów, brodów).

Efekty:
Za najistotniejszy, mierzalny efekt projektu uznano przede wszystkim retencjonowanie wody. Nie mniej ważny jest również wpływ małej retencji na ochronę przyrody: zbiorniki powstałe w ramach projektu nie tylko przyczyniają się do poprawy bilansu wodnego i uwilgotnienia siedlisk leśnych, lecz także stały się ważną ostoją wodnej fauny i flory, służą jako wodopoje dla leśnych zwierząt i pełnią funkcje biofiltrów.

Osiągnięte wskaźniki:

• objętość retencjonowanej wody: 2 544 674,61 mln m³
• pojemność obiektów małej retencji: 3 985 194,74 mln m³
• liczba obiektów piętrzących wodę lub spowalniających jej odpływ: 1 349 szt.

Wartość projektu:
Całkowity koszt realizacji projektu: 246 495 660,08 zł
Kwota wydatków kwalifikowalnych: 191 222 163,00 zł
Kwota dofinansowania z funduszy europejskich: 162 538 838,55 zł

Realizacja projektu w Nadleśnictwie Sarbia

Projekt obejmował łącznie 52 zadania w niżej wymienionych poddziałaniach:

1.1 - Budowa lub modernizacja zbiorników – 39 zadań.

1.2 - Przywracanie funkcji obszarom mokradłowym – 11 zadań.

2.1 - Zabezpieczanie infrastruktury leśnej – 2 zadania.

Efektem realizacji projektu jest zretencjonowanie 44 221,80 m³ wody oraz wybudowanie bądź odbudowa 63 obiektów w leśnictwach: Gołepole, Jabłonówko, Kruszewo, Jacewko, Drzązgowo, Nówki, Szklarnia, Gębice, Huta.

Łączna pojemność ww. obiektów małej retencji wynosi 51 021,80 m³ wody.

O oddziaływaniu obiektów retencyjnych decyduje nie ich wielkość, ale liczba urządzeń w zlewni, co przekłada się na ich efektywność na dużą skalę. Budowane były w większości małe obiekty o prostej konstrukcji z zastosowaniem materiałów naturalnych. Ponieważ obiekty te spełniają głównie funkcje ekologiczne – z założenia są przyjazne dla środowiska. Wszystkie projektowane budowle zostały dostosowane do lokalnych warunków przyrodniczo - krajobrazowych, w tym w taki sposób, aby umożliwić swobodne przemieszczanie się organizmów wodnych.

Kwota wydatków przeznaczonych na realizację projektu na terenie Nadleśnictwa Sarbia wynosi ok. 2 704 804,53 zł. Realizacja projektu zakończyła się w 2022 r.

Na terenie Nadleśnictwa Sarbia zakończona została realizacja zadań:

• Rewitalizacja zbiornika wodnego na terenie Leśnictwa Jabłonówko, oddz. 225h

• Odbudowa zbiornika o kubaturze 2700 m³ na terenie Szkółki Gospodarczej Jabłonowo

• Budowa zbiornika p.poż. o kubaturze 900 m³ z drogą dojazdową i placem manewrowym w leśnictwie Jacewko, oddz. 1d

• Budowa zbiornika p.poż. o kubaturze 800 m³ z drogą dojazdową i placem manewrowym w leśnictwie Jacewko, oddz. 73d

• Budowa zbiornika p.poż. o kubaturze 900 m³ z drogą dojazdową i placem manewrowym w leśnictwie Jacewko, oddz. 56f

• Budowa zbiornika retencyjnego na terenie leśnictwa Jabłonówko, oddz. 226g

• Modernizacja istniejącego zbiornika na terenie leśnictwa Szklarnia

• Budowa zastawek w leśnictwach:

- Huta – 11 zastawek
- Jabłonówko – 8 zastawek
- Kruszewo – 1 zastawka

• Budowa 12 zbiorników wodnych na terenie leśnictw:

- Gołepole – 1 zbiornik
- Jacewko – 1 zbiornik
- Drzązgowo – 4 zbiorniki
- Nówki – 1 zbiornik
- Gębice – 4 zbiorniki
- Huta – 1 zbiornik

• Budowa 19 zbiorników wodnych na terenie leśnictw:

- Gołepole – 3 zbiorniki
- Nówki – 13 zbiorników
- Szklarnia – 3 zbiorniki

• Budowa zbiornika wodnego na terenie leśnictwa Gębice oraz przebudowa przepustów na terenie leśnictw: Gołepole i Nówki

Mirosław Michalski/Milena Cięszka